Ścieżka terapeutyczna OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY
Ścieżka terapeutyczna OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY to zestaw ćwiczeń, materiałów i narzędzi wybranych z bloków terapeutycznych, odpowiednio ułożonych tematycznie, by wspierać terapię uczestników zajęć w danym obszarze.
Autorką ścieżki jest Anna Brych – logopedka z długoletnim stażem.
ORM (opóźniony rozwój mowy) definiowany jest jako zespół objawów, występujący, gdy proces kształtowania lub/i rozwoju mowy na wszystkich lub niektórych jej poziomach, we wszystkich bądź w niektórych jej aspektach ulega opóźnieniu i przebiega niezgodnie z normą przewidzianą dla danej grupy wiekowej. Materiał zawarty w ścieżce jest zgodny z tą definicją. Ćwiczenia zostały dobrane i ułożone według poziomów zaburzeń języka – z podziałem dotyczącym percepcji i ekspresji mowy.
Podział ścieżki ORM
Rozwijanie percepcji językowej – poziom fonetyczno-fonologiczny
W tym module znajduje się szereg ćwiczeń słuchowych (opartych na dźwiękach, ich sekwencjach i pojedynczych głoskach), które warto wykonywać zarówno na etapie wstępnym, jak i właściwym terapii logopedycznej ORM. Zaproponowane tu ćwiczenia kształtujące umiejętność rozróżniania cech dźwięków: natężenia, wysokości i czasu ich trwania, są niezbędne przy percepcji cech prozodycznych mowy. W dalszym etapie ułatwiają wydzielanie z ciągu mownego zdań i wyrazów, a także rozumienie ich znaczenia.
Rozwijanie percepcji językowej – poziom leksykalno-morfologiczny
W tej części zaproponowano rozwijanie słownika biernego brzmienia i znaczenia onomatopei, słów i zdań w formie ilustracji, multimedialnych ćwiczeń zawierających ciekawe dla dziecka kręgi tematyczne. Materiał kształtuje umiejętność zapamiętywania i rozróżniania słów ze względu na ich znaczenie i formę.
Rozwijanie percepcji językowej – poziom semantyczno-syntaktyczny
Moduł obejmuje rozumienie prostych i złożonych konstrukcji zdaniowych, w tym intencję i emocje nadawcy odczytywane na podstawie użytej przez niego prozodii. Materiał ćwiczeniowy to zdania związane z otoczeniem dziecka w formie ćwiczeń multimedialnych, a także zagadki i wierszyki
Rozwijanie percepcji językowej – rozwijanie sprawności komunikacyjnej
Ten obszar kształtuje umiejętność doboru środków językowych ze względu na sytuację komunikacyjną. Dzięki animowanym filmom i ćwiczeniom multimedialnym, które ilustrują językowe zachowania społeczne (powitania, pożegnania i zwroty grzecznościowe) dziecko wzbogaci swój zasób leksykalny o zwroty niezbędne w językowym funkcjonowaniu społecznym.
Rozwijanie ekspresji językowej – poziom fonetyczno-fonologiczny
Moduł obejmuje ćwiczenia obejmujące wymawianie pierwszych głosek, jednogłoskowych onomatopei, sylab, zgodnie z wczesnymi etapami rozwoju mowy. Wszystkie ćwiczenia angażują dziecko do zabawy głosem i są wstępnym etapem do nauki trudniejszych głosek, wyrazów, zdań oraz dłuższych wypowiedzi.
Rozwijanie ekspresji językowej – poziom leksykalno-morfologiczny
Rozwój umiejętności tworzenia wypowiedzi słownych realizowany na poziomie leksykalno-morfologicznym obejmuje ćwiczenia wymawiania nazw osób, przedmiotów i czynności dotyczących najbliższych dziecku kręgów tematycznych. Bazuje na rozwijaniu słownika czynnego poprzez użycie w konkretnych kategoriach rzeczowników, czasowników czy wyrażeń przyimkowych.
Rozwijanie ekspresji językowej – poziom semantyczno-syntaktyczny
Ten obszar terapeutyczny obejmuje ćwiczenia kształtujące umiejętność budowania zdań poprawnych pod względem gramatycznym. Znajdują się tu ćwiczenia w tworzeniu zdań z konkretnych elementów, a także wierszyki i piosenki. Ponadto, po dołączeniu ruchu, mogą służyć jako ćwiczenia muzyczno-ruchowe i słowno-ruchowe.
Rozwijanie ekspresji językowej – rozwijanie sprawności komunikacyjnej
Ćwiczenia kształtują umiejętność budowania poprawnych logicznie wypowiedzi z wykorzystaniem adekwatnych środków językowych adekwatnych. Znajdują się tu zadania trenujące zachowania komunikacyjne – dialogowe, np. naprzemienność ról w konwersacji, włączanie się do rozmowy, a także użycie właściwych środków językowych w opisie sytuacji lub obrazka. Mogą być pretekstem do rozwijania dialogu w różnych sytuacjach oraz relacjach interpersonalnych.
Ćwiczenia motoryki i kinestezji narządów mowy
Ćwiczenia i filmiki w formie atrakcyjnej zabawy fabularyzowanej motywują dzieci do naśladowania za pomocą narządów mowy ruchów zwierząt czy innych czynności, które prowadzą do usprawnienia i koordynacji ruchowej aparatu artykulacyjnego. Wspomagają opanowanie świadomego kierowania ruchami narządów artykulacyjnych, a także stymulują miejsca istotne dla prawidłowego wymawiania poszczególnych głosek.
Ćwiczenia oddechowe
W tej części wykorzystano filmy i gry, które w atrakcyjny sposób trenują prawidłowy oddech, co stanowi podstawę dla wszystkich ćwiczeń wspomagających mowę.
